भारतातील प्रगत प्राचीन तंत्रज्ञानाचा उत्कृष्ट नमुना असलेले शहर : मोहेंजोदडो !

तंत्रज्ञानाच्या या युगातील झगमगीत शहरांनाही मागे टाकेल, अशी सुपरक्लास सिटी सहस्रो वर्षांपूर्वी भारतात होती, ते शहर होते मोहेंजोदडो ! सिंधू संस्कृतीमधील मोहेंजोदडो शहरात हडाप्पा संस्कृतीचे अवशेष सापडले आहेत, याची माहिती इतिहासाच्या पुस्तकातून मिळते; परंतु त्यापेक्षा अधिक वैशिष्ट्ये मोहेंजोदडोत प्रत्यक्षात होती. सहस्रो वर्षांपूर्वीचे हे शहर नियोजनपूर्ण उभे करण्यात आले होते. मुंबईतील ट्रॅफिक जॅम आणि खड्ड्यांंच्या रस्त्यांनाही लाजवेल, असे प्रशस्त रस्ते मोहेंजोदडोत होते. पूर्व-पश्‍चिम आणि दक्षिण-उत्तर पसरलेले ९ मीटर रुंदीचे रस्ते अन् त्यांना जोडणारे ५ मीटर रुंदीचे पोटरस्ते हे मोहेंजोदडोचे वैशिष्ट्य होते. पिण्याच्या पाण्यासाठी नद्यांव्यतिरिक्त प्रत्येक घरासमोर एक अतिरिक्त विहीर, श्रीमंतांच्या वाड्यांबरोबर श्रमिक वर्गासाठी विशेष वसाहत, अशी अनेक वैशिष्ट्ये मोहेंजोदडोत होती. ड्रेनेज लाईन, विटांनी व्यवस्थित झाकलेली गटारे, व्यापारी, उद्योजक यांसाठी वेगळा विभाग, असे योजनाबद्ध आणि सर्व सुविधा असलेले हे शहर वर्ष १९२७ मध्ये उत्खननानंतर जगासमोर आले. नगररचना, वास्तूरचना, पायाभूत सुविधा आणि शेती उद्योग या सगळ्याच बाबतीत सुनियोजित असलेल्या या शहराचा आदर्श जगातील कुठल्याही देशाने घ्यावा, असाच आहे; कारण त्या वेळचे तंत्रज्ञान आजच्या अतिप्रगत देशांनाही आश्‍चर्यचकीत करणारे आहे.

१. भांडी

२. दागिने

३. धातूंचा अतिप्रगत वापर

४. चाकाचा शोध

५. पिठाची गिरणी

६. वजने

७. अत्याधुनिक शल्यचिकित्सा

८. सुगंधी द्रव्ये