।। श्री गणेशाय नमः ।।
त्रैमूर्तिराजा गुरु तूचि माझा । कृष्णातिरी वास करोनि वोजा ।
सुभक्त तेथे करिती आनंदा । ते सुर स्वर्गी पहाती विनोदा ॥१॥
ऐसे श्रीगुरुचरण ध्यात । जातां विष्णुनामांकित ।
अति श्रमला चालत । राहिला एका वृक्षातळी ॥२॥
क्षण एक निद्रिस्त । मनी श्रीगुरु चिंतित ।
कृपानिधि अनंत । दिसे स्वप्नी परियेसा ॥३॥
रूप दिसे सुषुप्तीत । जटाधारी भस्मांकित ।
व्याघ्रचर्म परिधानित । पीतांबर कासे देखा ॥४॥
येऊनि योगीश्वर जवळी । भस्म लाविले कपाळी ।
आश्वासूनि तया वेळी । अभयकर देतसे ॥५॥
इतुके देखोनि सुषुप्तीत । चेतन झाला नामांकित ।
चारी दिशा अवलोकित । विस्मय करी तया वेळी ॥६॥
मूर्ति देखिली सुषुप्तीत । तेचि ध्यातसे मनात ।
पुढे निघाला मार्ग क्रमित । प्रत्यक्ष देखे तैसाचि ॥७॥
देखोनिया योगीशाते । करिता झाला दंडवते ।
कृपा भाकी करुणवक्त्रे । माता पिता तू म्हणतसे ॥८॥
जय जयाजी योगाधीशा । अज्ञानतमविनाशा ।
तू ज्योतिःप्रकाशा । कृपानिधि सिद्धमुनी ॥९॥
तुझे दर्शने निःशेष । गेले माझे दुरितदोष ।
तू तारक आम्हास । म्हणोनि आलासि स्वामिया ॥१०॥
कृपेने भक्तालागुनी । येणे झाले कोठोनि ।
तुमचे नाम कवण मुनि । कवणे स्थानी वास तुम्हा ॥११॥
सिद्ध म्हणे आपण योगी । हिंडो तीर्थ भूमीस्वर्गी ।
प्रसिद्ध आमुचा गुरु जनी । नृसिंहसरस्वती विख्यात ॥१२॥
त्यांचे स्थान गाणगापूर । अमरजासंगम भीमातीर ।
त्रयमूर्तीचा अवतार । श्रीनृसिंहसरस्वती ॥१३॥
भक्त तारावयालागी । अवतार त्रयमूर्ति जगी ।
सदा ध्याती अभ्यासयोगी । भवसागर तरावया ॥१४॥
ऐसा श्रीगुरु कृपासिंधु । भक्तजना सदा वरदु ।
अखिल सौख्य श्रियानंदु । देता होय शिष्यवर्गा ॥१५॥
त्याचे भक्ता कैचे दैन्य । अखंड लक्ष्मी परिपूर्ण ।
धनधान्यादि गोधन । अष्टैश्वर्ये नांदती ॥१६॥
ऐसे म्हणे सिद्ध मुनि । ऐकोनि विनवी नामकरणी ।
आम्ही असती सदा ध्यानी । तया श्रीगुरुयतीचे ॥१७॥
ऐशी कीर्ति ब्रीद ख्याति । सांगतसे सिद्ध यति ।
वंशोवंशी करितो भक्ति । कष्ट आम्हा केवी पाहे ॥१८॥
तू तारक आम्हांसी । म्हणोनि माते भेटलासी ।
संहार करोनि संशयासी । निरोपावे स्वामिया ॥१९॥
सिद्ध म्हणे तये वेळी । ऐक शिष्या स्तोममौळी ।
गुरुकृपा सूक्ष्मस्थूळी । भक्तवत्सल परियेसा ॥२०॥
गुरुकृपा होय ज्यासी । दैन्य दिसे कैचे त्यासी ।
समस्त देव त्याचे वंशी । कळिकाळासी जिंके नर ॥२१॥
ऐसी वस्तु पूजूनी । दैन्यवृत्ति सांगसी झणी ।
नसेल तुजे निश्चय मनी । म्हणोनि कष्ट भोगितोसी ॥२२॥
त्रयमूर्ति श्रीगुरु । म्हणोनि जाणिजे निर्धारू ।
देऊ शकेल अखिल वरू । एका भावे भजावे ॥२३॥
एखादे समयी श्रीहरि । अथवा कोपे त्रिपुरारि ।
रक्षील श्रीगुरु निर्धारी । आपुले भक्तजनांसी ॥२४॥
आपण कोपे एखाद्यासी । रक्षू न शके व्योमकेशी ।
अथवा विष्णु परियेसी । रक्षू न शके अवधारी ॥२५॥
ऐसे ऐकोनि नामकरणी । लागे सिद्धाचिया चरणी ।
विनवीतसे कर जोडुनी । भक्तिभावे करोनिया ॥२६॥
स्वामी ऐसा निरोप देती । संदेह होता माझे चित्ती ।
गुरु केवी झाले त्रिमूर्ति । ब्रह्मा विष्णु महेश्वर ॥२७॥
आणीक तुम्ही निरोपिलेती । विष्णु रुद्र जरी कोपती ।
राखो शके गुरु निश्चिती । गुरु कोपलिया न रक्षी कोणी ॥२८॥
हा बोल असे कवणाचा । कवण शास्त्रपुराणींचा ।
संदेह फेडी गा मनाचा । जेणे मन दृढ होय ॥२९॥
येणेपरी नामकरणी । सिद्धांसी पुसे वंदोनि ।
कृपानिधि संतोषोनि । सांगतसे परियेसा ॥३०॥
सिद्ध म्हणे शिष्यासी ।
तुवा पुसिले आम्हांसी वेदवाक्य साक्षीसी । सांगेन ऐका एकचित्ते ॥३१॥
वेद चारी उत्पन्न । झाले ब्रह्मयाचे मुखेकरून ।
त्यापासाव पुराण । अष्टादश विख्यात ॥३२॥
तया अष्टादशांत । ब्रह्मवाक्य असे ख्यात ।
पुराण ब्रह्मवैवर्त । प्रख्यात असे त्रिभुवनी ॥३३॥
नारायण विष्णुमूर्ति । व्यास झाला द्वापारांती ।
प्रकाश केला या क्षिती । ब्रह्मवाक्यविस्तारे ॥३४॥
तया व्यासापासुनी । ऐकिले समस्त ऋषिजनी ।
तेचि कथा विस्तारोनि । सांगेन ऐका एकचित्ती ॥३५॥
चतुर्मुख ब्रह्मयासी । कलियुग पुसे हर्षी ।
गुरुमहिमा विनवीतसे करद्वय जोडोनि । भावभक्ति करोनिया ॥३७॥
म्हणे सिद्धा योगीश्वरा । अज्ञानतिमिरभास्करा ।
तू तारक भवसागरा । भेटलासी कृपासिंधु ॥३८॥
ब्रह्मदेवे कलियुगासी । सांगितले केवी कार्यासी ।
आद्यंत विस्तारेसी । निरोपिजे स्वामिया ॥३९॥
ऐक शिष्या एकचित्ता । जधी प्रळय झाला होता ।
आदिमूति निश्चिता । होते वटपत्रशयनी ॥४०॥
अव्यक्तमूर्ति नारायण । होते वटपत्री शयन ।
बुद्धि संभवे चेतन । आणिक सृष्टि रचावया ॥४१॥
प्रपंच म्हणजे सृष्टिरचना । करणे म्हणोनि आले मना ।
जागृत होय या कारणा । आदिपुरुष तये वेळी ॥४२॥
जागृत होवोनि नारायण । बुद्धि संभवे चेतन ।
कमळ उपजवी नाभीहून । त्रैलोक्याचे रचनाघर ॥४३॥
तया कमळामधून । उदय झाला ब्रह्मा आपण ।
चारी दिशा पाहोन । चतुर्मुख झाला देखा ॥४४॥
म्हणे ब्रह्मा तये वेळी । समस्ताहुनी आपण बळी ।
मजहून आणिक बळी । कवण नाही म्हणतसे ॥४५॥
हासोनिया नारायणु । बोले वाचे शब्दवचनु ।
आपण असे महाविष्णु । भजा म्हणे तया वेळी ॥४६॥
देखोनिया श्रीविष्णुसी । नमस्कारी ब्रह्मा हर्षी ।
स्तुति केली बहुवसी । अनेक काळ परियेसा ॥४७॥
संतोषोनि नारायण । निरोप दिधला अतिगहन ।
सृष्टि रची गा म्हणून । आज्ञा दिधली तये वेळी ॥४८॥
ब्रह्मा म्हणे विष्णुसी । नेणे सृष्टि रचावयासी ।
देखिली नाही कैसी । केवी रचू म्हणतसे ॥४९॥
ऐकोनि ब्रह्मयाचे वचन । निरोपि त्यासी महाविष्णु आपण ।
वेद असती हे घे म्हणोन । देता झाला तये वेळी ॥५०॥
सृष्टि रचावयाचा विचार । असे वेदांत सविस्तार ।
तेणेचि परी रचुनी स्थिर । प्रकाश करी म्हणितले ॥५१॥
अनादि वेद असती जाण । असे सृष्टीचे लक्षण ।
जैसा आरसा असे खूण । सृष्टि रचावी तयापरी ॥५२॥
या वेदमार्गे सृष्टीसी । रची गा ब्रह्मया अहर्निशी ।
म्हणोनि सांगे ह्रषीकेशी । ब्रह्मा रची सृष्टिते ॥५३॥
सृजी प्रजा अनुक्रमे । विविध स्थावरजंगमे ।
स्वेदज अंडज नामे । जारज उद्‍भिजे उपजविले ॥५४॥
श्रीविष्णुचे निरोपाने । त्रिजग रचिले ब्रह्मयाने ।
ज्यापरी सृष्टिक्रमणे । व्यासे ऐसी कथियेली ॥५५॥
सिद्ध म्हणे शिष्यासी । नारायण वेदव्यास ऋषि ।
विस्तार केला पुराणांसी । अष्टादश विख्यात ॥५६॥
तया अष्टादशांत । पुराण ब्रह्मवैवर्त ।
ऋषेश्वरासी सांगे सूत । तेचि परी सांगतसे ॥५७॥
सनकादिकांते उपजवोनि । ब्रह्मनिष्ठ निर्गुणी ।
मरीचादि ब्रह्म सगुणी । उपजवी ब्रह्मा तये वेळी ॥५८॥
तेथोनि देवदैत्यांसी । उपजवी ब्रह्मा परियेसी ।
सांगतो कथा विस्तारेसी । ऐक आता शिष्योत्तमा ॥५९॥
कृत त्रेता द्वापार युग । उपजवी मग कलियुग ।
एकेकाते निरोपी मग । भूमीवरी प्रवर्तावया ॥६०॥
बोलावूनि कृतयुगासी निरोपी ब्रह्मा परियेसी ।
तुवा जावोनि भूमीसी । प्रकाश करी आपणाते ॥६१॥
ऐकोनि ब्रह्मयाचे वचन । कृतयुग आले संतोषोन ।
सांगेन त्याचे लक्षण । ऐका श्रोते एकचित्ते ॥६२॥
असत्य नेणे कधी वाचे । वैराग्यपूर्ण ज्ञानी साचे ।
यज्ञोपवीत आरंभण त्याचे । रुद्राक्षमाळा करी कंकणे ॥६३॥
येणे रूपे युग कृत । ब्रह्मयासी असे विनवित ।
माते तुम्ही निरोप देत । केवी जाऊ भूमीवरी ॥६४॥
भूमीवरी मनुष्य लोक । असत्य निंदा अपवादक ।
माते न साहवे ते ऐक । कवणे परी वर्तावे ॥६५॥
ऐकोनि सत्ययुगाचे वचन । निरोपीतो ब्रह्मा आपण ।
तुवा वर्तावे सत्त्वगुण । क्वचित्त्‌काळ येणेपरी ॥६६॥
न करी जड तूते जाण । आणिक युग पाठवीन ।
तुवा रहावे सावध होऊन । म्हणूनि पाठवी भूमीवरी ॥६७॥
वर्तता येणेपरी ऐका । झाली अवधि सत्याधिका ।
बोलावूनि त्रेतायुगा देखा । निरोपी ब्रह्मा परियेसा ॥६८॥
त्रेतायुगाचे लक्षण । ऐक शिष्या सांगेन ।
असे त्याची स्थूल तन । हाती असे यज्ञसामग्री ॥६९॥
त्रेतायुगाचे कारण । यज्ञ करिती सकळ जन ।
धर्मशास्त्रप्रवर्तन । कर्ममार्ग ब्राह्मणांसी ॥७०॥
हाती असे कुश समिधा ऐसे । धर्मप्रवर्तक सदा वसे ।
ऐसे युग गेले हर्षे । निरोप घेऊनि भूमिवरी ॥७१॥
बोलावूनि ब्रह्मा हर्षी । निरोप देत द्वापारासी ।
सांगेन तयाचे रूपासी । ऐका श्रोते एकचित्ते ॥७२॥
खड्गे खट्वांग धरोनि हाती । धनुष्य बाण एके हाती ।
लक्षण उग्र असे शांति । निष्ठुर दया दोनी असे ॥७३॥
पुण्य पाप समान देखा । स्वरूपे द्वापार असे निका ।
निरोप घेऊनि कौतुका । आला आपण भूमीवरी ॥७४॥
त्याचे दिवस पुरल्यावरी । कलियुगाते पाचारी ।
जावे त्वरित भूमीवरी । म्हणोनि सांगे ब्रह्मा देखा ॥७५॥
ऐसे कलियुग देखा । सांगेन लक्षणे ऐका ।
ब्रह्मयाचे सन्मुखा । केवी गेले परियेसा ॥७६॥
विचारहीन अंतःकरण । पिशाचासारखे वदन ।
तोंड खालते करुन । ठायी ठायी पडतसे ॥७७॥
वृद्ध आपण विरागहीन । कलह द्वेष संगे घेऊन ।
वाम हाती धरोनि शिश्न । येत ब्रह्मयासन्मुख ॥७८॥
जिव्हा धरोनि उजवे हाती । नाचे केली अतिप्रीती ।
दोषोत्तरे करी स्तुति । पुण्यपापसंमिश्र ॥७९॥
हासे रडे वाकुल्या दावी । वाकुडे तोंड मुखी शिवी ।
ब्रह्मयापुढे उभा राही । काय निरोप म्हणोनिया ॥८०॥
देखोनि तयाचे लक्षण । ब्रह्मा हासे अतिगहन ।
पुसतसे अतिविनयाने । लिंग जिव्हा का धरिली ॥८१॥
कलियुग म्हणे ब्रह्मयासी । जिंकीन समस्त लोकांसी ।
लिंग जिव्हा रक्षणारांसी । हारी असे आपणाते ॥८२॥
याकारणे लिंग जिव्हा । धरोनि नाचे ब्रह्मदेवा ।
जेथे मी जाईन स्वभावा । आपण न भिये कवणाते ॥८३॥
ऐकोनि कलीचे वचन । निरोप देत ब्रह्मा आपण ।
भूमीवरी जाऊन । प्रकाश करी आपुले गुणे ॥८४॥
कलि म्हणे ब्रह्मयासी । मज पाठविता भूमीसी ।
आपुले गुण तुम्हांसी । सांगेन ऐका स्वामिया ॥८५॥
उच्छेद करीन धर्मासी । आपण असे निरंकुशी ।
निरानंद परियेसी । निंदा कलह माझेनी ॥८६॥
परद्रव्यहारक परस्त्रीरत । हे दोघे माझे भ्रात ।
प्रपंच मत्सर दंभक । प्राणसखे माझे असती ॥८७॥
बकासारिखे संन्यासी । तेचि माझे प्राण परियेसी ।
छळण करोनि उदरासी । मिळविती पोषणार्थ ॥८८॥
तेचि माझे सखे जाण । आणीक असतील पुण्यजन ।
तेचि माझे वैरी जाण । म्हणोनि विनवी ब्रह्मयासी ॥८९॥
ब्रह्मा म्हणे कलियुगासी । सांगे तुज उपदेशी ।
कलियुगी आयुष्य नरासी । स्वल्प असे एक शत ॥९०॥
पूर्व युगांतरी देखा । आयुष्य बहु मनुष्यलोका ।
तप अनुष्ठान ऐका । करिती अनेक दिवसवरी ॥९१॥
मग होय तयांसी गती । आयुष्य असे अखंडिती ।
याकारणे क्षिती कष्टती । बहु दिवसपर्यंत ॥९२॥
तैसे नव्हेचि कलियुग जाण । स्वल्प आयुष्य मनुष्यपण ।
करिती तप अनुष्ठान । शीघ्र पावती परमार्था ॥९३॥
जे जन असती ब्रह्मज्ञानि । पुण्य करितील जाणोनि ।
त्यास तुवा साह्य होऊनि । वर्तत असे म्हणे ब्रह्मा ॥९४॥
ऐकोनि ब्रह्मयाचे वचन । कली म्हणतसे नमोन ।
स्वामींनी निरोपिले जे जन । तेचि माझे वैरी असती ॥९५॥
ऐसे वैरी जेथे असती । केवी जाऊ तया क्षिती ।
ऐकता होय मज भीति । केवी पाहू तयासी ॥९६॥
पंचशत भूमंडळात । भरतखंडी पुण्य बहुत ।
मज मारितील देखत । कैसा जाऊ म्हणतसे ॥९७॥
ऐकोनि कलीचे वचन । ब्रह्मा निरोपी हासोन ।
काळात्म्याते मिळोन । तुवा जावे भूमीसी ॥९८॥
काळात्म्याचे ऐसे गुण । धर्मवासना करिल छेदन ।
पुण्यात्म्याचे अंतःकरण । उपजेल बुद्धि पापाविषयी ॥९९॥
कली म्हणे ब्रह्मयासी । वैरी माझे परियेसी ।
वसतात भूमंडळासी । सांगेन स्वामी ऐकावे ॥१००॥
उपद्रविती माते बहुत । कृपा न ये मज देखत ।
जे जन शिवहरी ध्यात । धर्मरत मनुष्य देखा ॥१॥
आणिक असती माझे वैरी । वास करिती गंगातीरी ।
आणिक वाराणशीपुरी । जाऊनि धर्म करिती देखा ॥२॥
तीर्थे हिंडती जे चरणे । आणिक ऐकती पुराणे ।
जे जन करिती सदा दाने । तेचि माझे वैरी जाण ॥३॥
ज्यांचे मनी वसे शांति । तेचि माझे वैरी ख्याति ।
अदांभिकपणे पुण्य करिती । त्यांसी देखता भीतसे ॥४॥
नासाग्री दृष्टि ठेवुनी । जप करिती अनुष्ठानी ।
त्यासि देखताचि नयनी । प्राण माझा जातसे ॥५॥
स्त्रियांपुत्रांवरी प्रीति । मायबापा अव्हेरिती ।
त्यावरी माझी बहु प्रीति । परम इष्ट माझे जाणा ॥६॥
वेदशास्त्रांते निंदिती । हरिहरांते भेद पाहती ।
अथवा शिव विष्णु दूषिती । ते परम आप्त माझे जाणा ॥७॥
जितेंद्रिय जे असती नर । सदा भजती हरिहर ।
रागद्वेषविवर्जित धीर । देखोनि मज भय ॥८॥
ब्रह्मा म्हणे कलियुगासी । तुझा प्रकाश बहुवसी ।
तुवा जाताचि भूमीसी । तुझे इच्छे रहाटतील ॥९॥
एखादा विरळागत । होईल नर पुण्यवंत ।
त्याते तुवा साह्य होत । वर्तावे म्हणे ब्रह्मा ॥११०॥
ऐकोनि ब्रह्मयाचे वचन । कलियुग करीतसे नमन ।
करसंपुट जोडोन । विनवितसे परियेसा ॥११॥
माझ्या दुष्ट स्वभावासी । केवी साह्य व्हावे धर्मासी ।
सांगा स्वामी उपायासी । कवणेपरी रहाटावे ॥१२॥
कलीचे वचन ऐकोनि । ब्रह्मा हसे अतिगहनि ।
सांगतसे विस्तारोनि । उपाय कलीसी रहाटावया ॥१३॥
काळ वेळ असती दोनी । तुज साह्य होउनी ।
येत असती निर्गुणी । तेचि दाविती तुज मार्ग ॥१४॥
निर्मळ असती जे जन । तेचि तुझे वैरी जाण ।
मळमूत्रे जयासी वेष्टन । ते तुझे इष्ट परियेसी ॥१५॥
याचि कारणे पापपुण्यासी । विरोध असे परियेसी ।
जे अधिक पुण्यराशी । तेचि जिंकिती तुज ॥१६॥
या कारणे विरळागत । होतील नर पुण्यवंत ।
तेचि जिंकिती निश्चित । बहुतेक तुज वश्य होती ॥१७॥
एखादा विवेकी जाण । राहे तुझे उपद्रव साहोन ।
जे न साहती तुझे दारुण । तेचि होती वश्य तुज ॥१८॥
या कारणे कलियुगाभीतरी । जन्म होतील येणेपरी ।
जे जन तुझेचि परी । न होय त्या ईश्वरप्राप्ति ॥१९॥
ऐकोनि ब्रह्मदेवाचे वचन । कलियुग करितसे प्रश्न ।
कैसे साधूचे अंतःकरण । कवण असे निरोपावे ॥१२०॥
ब्रह्मा म्हणे तये वेळी । एकचित्ते ऐक कली ।
सांगेन ऐका श्रोते सकळी । सिद्ध म्हणे शिष्यासी ॥२१॥
धैर्य धरोनि अंतःकरण । शुद्ध बुद्ध वर्तती जन ।
दोष न लागती कधी जाण । लोभवर्जित नरांसी ॥२२॥
जे नर भजनी हरिहरांसी । अथवा असती काशीनिवासी ।
गुरु सेविती निरंतरेसी । त्यासी तुझा न लगे दोष ॥२३॥
मातापिता सेवकासी । अथवा सेवी ब्राह्मणासी ।
गायत्री कपिला धेनूसी । भजणारांसी न लगे दोष ॥२४॥
वैष्णव अथवा शैवासी । जे सेविती नित्य तुळसीसी ।
आज्ञा माझी आहे ऐसी । तयासी बाधू नको ॥२५॥
गुरुसेवक असती नर । पुराण श्रवण करणार ।
सर्वसाधनधर्मपर । त्याते तुवा न बाधावे ॥२६॥
सुकृती शास्त्रपरायणासी । गुरूते सेवित वंशोवंशी ।
विवेके धर्म करणारासी । त्याते तुवा न बाधावे ॥२७॥
कलि म्हणे ब्रह्मयासी । गुरुमहिमा आहे कैशी ।
कवण गुरुस्वरूपे कैसी । विस्तारावे मजप्रति ॥२८॥
ऐकोनि कलीचे वचन । ब्रह्मा सांगतसे आपण ।
गकार म्हणजे सिद्ध जाण । रेफः पापस्य दाहकः ॥२९॥
उकार विष्णुरव्यक्त । त्रितयात्मा श्रीगुरु सत्य ।
परब्रह्म गुरु निश्चित । म्हणोनि सांगे कलीसी ॥१३०॥
श्लोक ॥ गणेशो वाऽग्निना युक्तो विष्णुना च समन्वितः वर्णद्वयात्मको मंत्रश्चतुर्मुक्तिप्रदायकः ॥३१॥
टीका ॥ गणेशाते म्हणती गुरु । तैसाचि असे वैश्वानरू ।
ऐसाचि जाण शार्ङ्गधरू । गुरुशब्द वर्ते इतुके ठायी ॥३२॥
श्लोक ॥ गुरुः पिता गुरुर्माता । गुरुरेव परः शिवः ।
शिवे रुष्टे गुरुस्त्राता गुरौ रुष्टे न कश्चन ॥३३॥
टीका ॥ गुरु आपला मातापिता । गुरु शंकरु निश्चिता ।
ईश्वरु होय जरि कोपता । गुरु रक्षील परियेसा ॥३३॥
गुरु कोपेल एखाद्यासी । ईश्वर न राखे परियेसी ।
ईश्वरू कोपेल ज्या नरासी । श्रीगुरु रक्षी निश्चये ॥३५॥
श्लोक ॥ गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः गुरुर्देवो महेश्वरः ।
गुरुरेकः परं ब्रह्म तस्मातगुरुमुपाश्रयेत ॥३६॥
टीका ॥ गुरु ब्रह्मा सत्य जाण । तोचि रुद्र नारायण ।
गुरुचि ब्रह्म कारण । म्हणोनि गुरु आश्रावा ॥३७॥
श्लोक ॥ हरौ प्रसन्नेऽपि च वैष्णवा जनाः संप्रार्थयन्ते गुरुअक्तिमव्ययाम्‍ ।
गुरौ प्रसन्ने जगदीश्वरः सदा जनार्दनस्तुष्यति सर्वसिद्धिदः ॥३८॥
टीका ॥ ईश्वर जरी प्रसन्न होता । त्यासी गुरु होय ओळखविता ।
गुरु आपण प्रसन्न होता । ईश्वर होय आधीन आपुल्या ॥३९॥
श्लोक ॥ गुरुः सदा दर्शयिता प्रवृत्ति तीर्थं व्रतं योगतपादिधर्मान् ।
आचारवर्णादिविवेकयज्ञान् ज्ञानं परं भक्तिविवेकयुक्तम् ॥१४०॥
टीका ॥ गुरु भजे शास्त्रमार्ग वर्तोनि । तीर्थव्रतयोगतपादि मुनी ।
आचारवर्णादि ज्ञानी । ज्ञान परम भक्तिविवेकयुक्त ॥४१॥
या कारणे श्रीगुरुसी । भजावे शास्त्रमार्गेसी ।
तीर्थव्रतयागतपासी । ज्योतिःस्वरूप असे जाणा ॥४२॥
आचारधर्मावर्णाश्रमांसी । विवेकधर्ममार्गासी भक्तिवैराग्ययुक्तांसी ।
गुरुचि मार्ग दाविणार ॥४३॥
इतुके ऐकोनि कलि आपण । विनवीतसे कर जोडून ।
गुरु सर्व देवासमान । केवी झाला सांगा मज ॥४४॥
ब्रह्मा म्हणे कलीसी । सांगेन तुज विस्तारेसी ।
एकचित्ते परियेसी । गुरुवीण पार नाही ॥४५॥
श्लोक ॥ गुरु विना न श्रवेण भवेत् कस्यापि कस्यचित् ।
विना कर्णेन शास्त्रस्य श्रवणं तत्कुतो भवेत् ॥४६॥
टीका । गुरुवीण समस्तांसी । श्रवण कैचे परियेसी ।
श्रवण होता मनुष्यांसी । समस्त शास्त्रे ऐकती ॥
शास्त्र ऐकता परियेसी । तरतील संसारासी ।
या कारणे गुरुचि प्रकाशी । ज्योतःस्वरूप जाणावा ॥४८॥
गुरु सेविता सर्व सिद्धि । होती परियेसा त्रिशुद्धि ।
कथा वर्तली अनादि । अपूर्व तुज सांगेन ॥४९॥
पूर्वी गोदावरीचे तीरी । अंगिरस ऋषींचा आश्रम थोरी ।
वृक्ष असती नानापरी । पुण्यनामे मृग वसती ॥५०॥
ब्रह्मऋषि आदिकरोनि । तप करिती तया स्थानी ।
तयांत वेदधर्म म्हणोनि । पैलपुत्र होता द्विज ॥५१॥
तया शिष्य बहु असती । वेदशास्त्र अभ्यासिती ।
त्यात दीपक म्हणोनि ख्याति । शिष्य होता परियेसा ॥५२॥
होता शिष्य गुरुपरायण । केला अभ्यास शास्त्रपुराण ।
झाला असे अतिनिपुण । सेवा करिता श्रीगुरुची ॥५३॥
वेदधर्म एके दिनी । समस्त शिष्यांसी बोलावूनी ।
पुसतसे संतोषोनि । ऐका श्रोते एकचित्ते ॥५४॥
बोलावुनि शिष्यांसी । बोले गुरु परियेसी ।
प्रीति असेल आम्हांसी । तरी माझे वाक्य परियेसा ॥५५॥
शिष्य म्हणती गुरूसी । जे जे स्वामी निरोपिसी ।
तू तारक आम्हांसी । अंगिकारू हा भरवसा ॥५६॥
गुरूचे वाक्य जो न करी । तोचि पडे रौरव घोरी ।
अविद्या मायासागरी । बुडोन जाय तो नर ॥५७॥
मग तया कैची गति । नरकी पडे तो सतती ।
गुरु तारक हे ख्याति । वेदपुराणे बोलती ॥५८॥
ऐकोनि शिष्यांची वाणी । तोषला वेदधर्म मुनी ।
संदीपकाते बोलावुनी । सांगतसे परियेसा ॥५९॥
ऐका शिष्य सकळीक । आमचे पूर्वार्जित असे एक ।
जन्मांतरी सहस्त्राधिक । केली होती महापातके ॥१६०॥
आमचे अनुष्ठान करिता । बहुत गेले प्रक्षाळिता ।
काही शेष असे आता । भोगिल्यावाचून न सुटे जाणा ॥६१॥
तप सामर्थ्ये उपेक्षा करितो । पापमोक्षा आड रिघतो ।
याचि कारणे निष्कृति करितो । तया पाप घोरासी ॥६२॥
न भोगिता आपुले देही । आपले पापा निष्कृति नाही ।
हा निश्चय जाणोनि पाही । भोगावे आम्ही परियेसा ॥६३॥
या पापाचे निष्कृतीसी । जावे आम्ही वाराणशीसी ।
जाईल पाप शीघ्रेसी । प्रख्यात असे अखिल शास्त्री ॥६४॥
या कारणे आम्हांसी । न्यावे पुरी वाराणशीसी ।
पाप भोगीन स्वदेहासी । माते तुम्ही सांभाळावे ॥६५॥
या समस्त शिष्यांत । कवण असे सामर्थ्यवंत ।
अंगिकारावे त्वरित । म्हणोनि पुसे शिष्यांसी ॥६६॥
तया शिष्यांमध्ये एक । नाम असे संदीपक ।
बोलतसे अतिविवेक । तया गुरूप्रति देखा ॥६७॥
दीपक म्हणे गुरुस । पाप करितां देहनाश ।
न करावा संग्रहो दुःखास । शीघ्र करा प्रतिकारू ॥६८॥
वेदधर्म म्हणे तयासी । दृढ देह असता मनुष्यासी ।
क्षालन करावे पापासी । पुढती वाढे विषापरी ॥६९॥
अथवा तीर्थे प्रायश्चित्ते । आपुले देही भोगोनि त्वरिते ।
पापावेगळे न होता निरुते । मुक्ति नव्हे आपणांसी ॥१७०॥
देव अथवा ऋषेश्वरांसी । मनुष्यादि ज्ञानवंतासी ।
क्षालन न होय पापासी । आपुले आपण न भोगिता ॥७१॥
दीपक म्हणे गुरूसी । स्वामी निरोपावे आपणासी ।
सेवा करीन स्वशक्तीसी । न करिता अनुमान सांगिजे ॥७२॥
ऐकोनि दीपकाचे वचन । वेदधर्म म्हणे आपण ।
कुष्ठे होईल अंग हीन । अंधक पांगूळ परियेसा ॥७३॥
संवत्सर एकविशंत । माते सांभाळावे बहुत ।
जरी असेल दृढ व्रत । अंगिकारावी तुम्ही सेवा ॥७४॥
दीपक म्हणे गुरूसी । कुष्ठी होईन आपण हर्षी ।
अंध होईन एकवीस वर्षी । पापनिष्कृति करीन ॥७५॥
तुमचे पापाचे निष्कृति । मी करीन निश्चिती ।
स्वामी निरोपावे त्वरिती । म्हणोनि चरणांसी लागला ॥७६॥
ऐकोनि शिष्याची वाणी । संतोषला वेदधर्म मुनी ।
सांगतसे विस्तारोनि । तया पाप-लक्षणे ॥७७॥
आपुले पाप आपणासी । ग्राह्य नव्हे पुत्रशिष्यांसी ।
न भोगितां स्वदेहासी । न वेचे पाप परियेसा ॥७८॥
याकारणे आपण देखा । भोगीन आपुले पापदुःखा ।
सांभाळी मज तू संदीपका । एकवीस वर्षेपर्यंत ॥७९॥
जे पीडिती रोगे देखा । प्रतिपाळणारासी कष्ट अधिका ।
मजहूनि संदीपका । तूते कष्ट अधिक जाण ॥१८०॥
या कारणे आपुले देही । भोगीन पाप निश्चयी ।
तुवा प्रतिपाळावे पाही । काशीपूरा नेऊनिया ॥८१॥
तया काशीपुरी जाण । पापावेगळा होईन ।
आपण शाश्वतपद पावेन । तुजकरिता शिष्योत्तमा ॥८२॥
दीपक म्हणे गुरूसी । अवश्य नेईन पुरी काशी।
सेवा करीन एकवीस वर्षी । विश्वनाथासम तुमची ॥८३॥
ब्रह्मा म्हणे कलियुगासी । कैसा होता शिष्य त्यासी ।
कुष्ठ होतांची गुरूसी । नेले काशीपुरा ॥८४॥
मणिकर्णिका उत्तरदेशी । कंबळेश्वर सन्निधेसी ।
राहिले तेथे परियेसी । गुरू शिष्य दोघेजण ॥८५॥
स्नान करूनि मणिकर्णिकेसी । पूजा करिती विश्वनाथासी ।
प्रारब्धभोग त्या गुरूसी । भोगीत होता तया स्थानी ॥८६॥
कुष्ठरोग झाला बहुत । अक्षहीन अतिदुःखित ।
संदीपक सेवा करित । अतिभक्ती करूनिया ॥८७॥
व्यापिला देह कुष्ठे बहुत । पू कृमि पडे रक्त ।
दुःखे व्यापला अत्यंत । अपस्मारी झाला जाण ॥८८॥
भिक्षा मागोनि संदीपक । गुरूसी आणोनि देत नित्यक ।
करी पूजा भावे एक । विश्वनाथस्वरूप म्हणतसे ॥८९॥
रोगे करूनि पीडितां नरू । साधुजन होती क्रूरू ।
तोचि देखा द्विजवरू । होय क्रूर एखादे वेळी ॥१९०॥
भिक्षा आणितां एखादे दिवशी । न जेवे श्रीगुरु कोपेसी ।
स्वल्प आणिले म्हणोनि क्लेशी । सांडोनि देत भूमीवरी ॥९१॥
येरे दिवशि जाऊनि शिष्य । आणि अन्ने बहुवस ।
मिष्टान्ने न आणी म्हणोनि क्लेश । करिता झाल परियेसा ॥९२॥
परोपरीचे पक्वान्न । का नाणिशी म्हणे जाण ।
कोपे मारू येत आपण । शाका परोपरी मागतसे ॥९३॥
जितुके आणि मागोनिया । सर्वस्वे करीतसे वाया ।
कोपे देत शिविया । परोपरी परियेसा ॥९४॥
एखादे समयि शिष्यासी । म्हणे ताता ज्ञानराशी ।
मजनिमित्त कष्टलासी । शिष्यराया शिखामणी ॥९५॥
सवेचि म्हणत वचने क्रूर । माते गांजिले अपार ।
तू आमुचे विष्ठामूत्र । क्षणाक्षणा धूत नाही ॥९६॥
खाताती मज मक्षिका । कां न निवारिसी संदीपका ।
सेवा करितां म्हणे ऐका । भिक्षा नाणिशी म्हणतसे ॥९७॥
या कारणे पापगुण । ऐसेची असती जाण ।
वोखट वाक्य निर्गुण । पाप म्हणोनि जाणावे ॥९८॥
पाप असे जेथे बहुत । दैन्य मत्सर वसे तेथ ।
शुभाशुभ नेणे क्वचित । पापरूपे जाणावे ॥९९॥
एखादे दैन्यकासी । दुःखे प्राप्त होती कैसी ।
अपस्मार होय जयासी । पाअरूप तोचि जाणा ॥२००॥
समस्त रोग असती देखा ।
कुष्ठ सोळा भाग नव्हे निका । वेदधर्म द्विज ऐका कष्टतसे येणेपरी ॥१॥
ऐसे गुरूचे गुणदोष । मनांत न आणी तोचि शिष्य।
सेवा करी एकमानस । तोचि ईश्वर मानोनि ॥२॥
जैसे जैसे मागे अन्न । आणूनि देतसे परिपूर्ण ।
जैसा विश्वेश्वर नारायण । तैसा गुरु म्हणतसे ॥३॥
काशीक्षेत्र थोर असतां । न करी सदा तीर्थयात्रा ।
न जाय देवदर्शना सर्वथा । गुरुसेवेवांचूनि ॥॥
श्लोक ॥ न तीर्थयात्रा न च देवयात्रा न देहयात्रा न च गेहयात्रा ।
अहर्निश ब्रह्म हरिः सुबुद्धो गुरुः प्रसेव्यो न हि सेव्यमन्यत्‍ ॥५॥
टीका ॥ आपुले देहसंरक्षण । कधी न करी शिष्य जाण ।
लय लावूनि श्रीगुरुचरण । कवणासवे न बोलेची ॥६॥
अहोरात्र येणेपरी । ब्रह्मा शिव म्हणे हरी ।
गुरुचि होय निर्धारी । म्हणोनि सेवा करीतसे ॥७॥
गुरु बोले निष्ठुरेसी । आपण मनी संतोषी ।
जे जे त्याचे मानसी । पाहिजे तैसे वर्ततसे ॥८॥
वर्तता येनेपरी देख । प्रसन्न होवोनि पिनाक ।
उभा येऊनि सन्मुख । वर माग म्हणतसे ॥९॥
अहो गुरुभक्त दीपका । महाज्ञानी कुलदीपका ।
तुष्टलो तुझे भक्तीसी ऐका । प्रसन्न झालो माग आता ॥२१०॥
दीपक म्हणे ईश्वरासी । हे मृत्युंजय व्योमकेशी ।
न पुसतां आम्ही गुरुसी । वर न घे सर्वथा ॥११॥
म्हणोनि गेला गुरुपासी । विनवीतसे तयासी ।
विश्वनाथ आम्हांसी । प्रसन्न होवोनि आलासे ॥१२॥
निरोप झालिया स्वामीचा । मागेन उपशर्म व्याधीचा ।
वर होता सदाशिवाचा । बरवे होईल म्हणतसे ॥१३॥
ऐकोनिया शिष्याचे वचन । बोले गुरु कोपायमान ।
माझे व्याधिनिमित्त जाण । नको प्रार्थू ईश्वरासी ॥१४॥
भोगिल्यावाचोनि पातकासी । निवृत्ति नव्हे गा परियेसी ।
जन्मांतरी बाधिती निश्चयेसी । धर्मशास्त्री असे जाण ॥१५॥
मुक्ति अपेक्षा ज्याचे मनी । तेणे करावी पापधुणी ।
शेष राहतां निर्गुणी । विघ्न करितील मोक्षासी ॥१६॥
ऐशियापरी शिष्यासी । गुरु सांगे परियेसी ।
निरोप मागोनि श्रीगुरुसी । गेला ईश्वरासन्मुख ॥१७॥
जाऊनि सांगे ईश्वरासी । नलगे वर आपणासी ।
नये गुरुचे मानसी । केवी घेऊ म्हणतसे ॥१८॥
विस्मय करोनि व्योमकेशी । गेला निर्वाणमंडपासी ।
बोलावून समस्त देवांसी । सांगे वृत्तान्त विष्णूपुढे ॥१९॥
श्रीविष्णु म्हणे शंकरास । कैसा गुरु कैसा शिष्य ।
कोठे त्यांचा रहिवास । सांगावे मज निर्धारे ॥२२०॥
सांगे ईश्वर विष्णुसी । आश्चर्य देखिले परियेसी ।
दीपक शिष्य निश्चयेसी । गुरुभक्त असे जाणा ॥२१॥
गोदावरीतीरवासी । वेदधर्म म्हणिजे तापसी ।
त्याची सेवा अहर्निशी । करितो भावे एकचित्ते ॥२२॥
नाही त्रिलोकी देखिला कोणी । गुरुभक्ति करणार निर्गुणी ।
त्याते देखोनि माझे मनी । अतिप्रीति वर्ततसे ॥२३॥
वर देईन म्हणोनि आपण । गेलो होतो तयाजवळी जाण ।
गुरूचा निरोप नाही म्हणोन । न घे वर परियेसा ॥२४॥
अनेक दिव्यसहस्त्रवर्षी । तप करिती महाऋषि ।
वर मागती अहर्निशी । नाना कष्ट करोनिया ॥२५॥
तैसा तापसी योगी यांसी । नव्हे मज वर द्यावयासी ।
बलात्कारे देता तयासी । वर न घे तो दीपक ॥२६॥
तनमन अर्पूनि श्रीगुरूसी । सेवा करितो संतोषी ।
त्रयमूर्ति म्हणोनि गुरूसी । निश्चये भजतसे ॥२७॥
समस्त देव मातापिता । गुरुचि असे तत्त्वतां ।
निश्चय केला असे चित्ता । गुरु परमात्मा म्हणोनि ॥२८॥
किती म्हणोनि वर्णू त्यासी । अविद्या-अंधकारासी ।
छेदिता दीपक परियेसी । कुलदीपक नाम सत्य ॥२९॥
धर्म ज्ञान सर्व एक । गुरुचि म्हणे कुलदीपक ।
चरणसेवा मनःपूर्वक । करितो गुरूची भक्तीने ॥२३०॥
इतुके ऐकोनि शार्ङ्गधरू । पहावया गेला शिष्यगुरु ।
त्यांचा भक्तिप्रकारू । पाहे तये वेळी ॥३१॥
सांगितले विश्वनाथे । त्याहून दिसे आणिक तेथे ।
संतोषोनि दीपकाते । म्हणे विष्णु परियेसा ॥३२॥
दीपक म्हणे विष्णूसी । काय भक्ति देखोनि आम्हांसी ।
वर देतोसी परियेसी । कवण कार्या सांग मज ॥३४॥
लक्ष कोटी सहस्त्र वरुषी । तप करिती अरण्यावासी ।
त्यांसी करितोसी उदासी । वर न देसी नारायण ॥३५॥
मी तरी तुज भजत नाही । तुझे नाम स्मरत नाही ।
बलात्कारे येवोनि पाही । केवी देशी वर मज ॥३६॥
ऐकोनि दीपकाचे वचन । संतोषला नारायण ।
सांगतसे विस्तारोन । तया दीपकाप्रती देखा ॥३७॥
गुरुभक्ति करिसी निर्वाणेसी । म्हणोनि आम्ही जाहलो संतोषी ।
जे भक्ति केली त्वां गुरूसी । तेचि आम्हांसी पावली ॥३८॥
जो नर असेल गुरुभक्त जाण । तोचि माझा जीवप्राण ।
त्यासी वश्य झालो आपण । जे मागेल ते देतो तया ॥३९॥
सेवा करी माता पिता । ती पावे मज तत्त्वतां ।
पतिसेवा स्त्रिया करिता । तेही मज पावतसे ॥२४०॥
एखाद्या भल्या ब्राह्मणासी । यती योगेश्वर तापसी ।
करिती नमन भक्तीसी । तेचि मज पावे जाणा ॥४१॥
ऐसे ऐकोनि दीपक । नमिता झाला आणिक ।
विनवीतसे देख । म्हणे सिद्ध नामधारका ॥४२॥
ऐक विष्णु ह्रषीकेशी । निश्चय असो माझे मानसी ।
वेदशास्त्र मीमांसादिकांसी । गुरु आम्हांसी देणार ॥४३॥
गुरूपासोनि सर्व ज्ञान । त्रयमूर्ति होती आम्हां आधीन ।
आमुचा गुरुचि देव जाण । अन्यथा नाही जाण पा ॥४४॥
सर्व देव सर्व तीर्थ । गुरूचि आम्हा असे सत्य ।
गुरूवांचूनि आम्हां परमार्थ । काय दूर असे सांगा ॥४५॥
समस्त योगी सिद्धजन । गुरूवांचूनि न होती सज्ञान ।
ज्ञान होता ईश्वर आपण । केवी दूर असे सांगा ॥४६॥
जो वर द्याल तुम्ही मज । श्रीगुरु देतो काय चोज ।
याकारणे श्रीगुरुराज । भजतसे परियेसा ॥४७॥
संतोषोनि नारायण । म्हणे धन्य धन्य माझा प्राण ।
तू शिष्य-शिरोरत्‍न । बाळक तूचि आमुचा ॥४८॥
काही तरी माग आता । वर देईन तत्त्वतां ।
विश्वनाथ आला होता । दुसरेन वर द्यावयासी मी आलो ॥४९॥
आमचेनि मन संतोषी । वर माग जो तुझे मानसी ।
तुज वश्य झालो निर्धारेसी । जे पाहिजे ते देईन आता ॥२५०॥
दीपक म्हणे विष्णुसी । जरी वर आम्हां देसी ।
गुरुभक्ति होय अधिक मानसी । ऐसे मज ज्ञान द्यावे ॥५१॥
गुरूचे रूप आपण ओळखे । ऐसे ज्ञान देई सुखे ।
यापरते न मागे निके । म्हणोनि चरणी लागला ॥५२॥
दिधला वर शार्ङ्गपाणी । संतोषोनि बोले वाणी ।
अरे दीपका शिरोमणी । तू माझा प्राणसखा होशी ॥५३॥
तुवा ओळखिले गुरूसी । देखिले दृष्टी परब्रह्मासी ।
आणीक जरी आम्हां पुससी । सांगेन एक एकचित्ते ॥५४॥
लौकिक सुबुद्धि होय जैशी । धर्माधर्मसुमने तैशी ।
उत्कृष्टाहूनि उत्कृष्टेसी । स्तुति करि गा अहर्निशी ॥५५॥
जे जे समयी श्रीगुरूसी । तू भक्तीने स्तुति करिसी । तेणे ।
होऊ आम्ही संतोषी । तेचि आमुची स्तुति जाण ॥५६॥
वेद वाचिती सांगेसी । वेदान्त भाष्य अहर्निषी ।
वाचिती जन उत्कृष्टेसी । आम्हा पावे निर्धारी ॥५७॥
बोलती वेद सिद्धान्त । गुरुचि ब्रह्म असे म्हणत ।
याचि कारणे गुरु भजता सत्य । सर्व देवता तुज वश्य ॥५८॥
गुरु म्हणजे अक्षर दोन । अमृताचा समुद्र जाण ।
तयामध्ये बुडता क्षण । केवी होय परियेसा ॥५९॥
जयाचे ह्रदयी गुरुस्मरण । तोचि त्रिलोकी पूज्य जाण ।
अमृतपान सदा सगुण । तोचि शिष्य अमर होय ॥२६०॥
श्लोक ॥ यदा मम शिवस्यापि ब्रह्मणो ब्राह्मणस्य हि ।
अनुग्रहो भवेन्नृणां सेव्यते सद्‍गुरुस्तदा ॥६१॥
टीका ॥ आपण अथवा ईश्वरु । ब्रह्मा जरी देता वरु ।
तद्वत्‍ फलदाता गुरु । गुरु त्रैमूर्ति याचि कारणे ॥६२॥
ऐसा वर दीपकासी । दिधला विष्णूने परियेसी ।
ब्रह्मा सांगे कलीसी । एकचित्ते परियेसा ॥६३॥
वर लाधोनि दीपक । गेला गुरूचे सन्मुख ।
पुसतसे गुरु ऐक । तया शिष्या दीपकासी ॥६४॥
ऐक शिष्या कुळदीपका । काय दिधले वैकुंठनायका ।
विस्तारोनि सांगे निका । माझे मन स्थिर होय ॥६५॥
दीपक म्हणे गुरुसी । वर दिधला ह्रषीकेशी ।
म्या मागितले तयासी । गुरुभक्ति व्हावी म्हणोनिया ॥६६॥
गुरुची सेवा तत्परेसी । अंतःकरण दृढेसी ।
वर दिधला संतोषी । दृढभक्ति माझी तुमचे चरणी ॥६७॥
संतोषोनि श्रीगुरु । प्रसन्न झाला साक्षात्कारू ।
जीवित्वे होय तू स्थिरू । काशीपुरी वास करी ॥६८॥
तुझे वाक्य सर्वसिद्धि । तुझे घरी नवनिधि ।
विश्वनाथ तुझे स्वाधी । म्हणे गुरु संतोषोनि ॥६९॥
तुझे स्मरण जे करिती । त्यांचे कष्ट निवारण होती ।
श्रियायुक्त नांदती । तुझे स्मरणमात्रेसी ॥२७०॥
येणेपरी शिष्यासी । प्रसन्न झाला परियेसी ।
दिव्यदेह झाला तत्क्षणेसी । झाला गुरु वेदधर्म ॥७१॥
शिष्याचा भाव पहावयास । कुष्ठी झाला महाक्लेश ।
तो तापसी अतिविशेष । त्यासी कैचे पाप राहे ॥७२॥
लोकानुग्रह करावयासी । गेला होता पुरी काशी ।
काशीक्षेत्रमहिमा ऐसी । पाप जाय सहस्त्र जन्मीचे ॥७३॥
तया काशीनगरात । धर्म अथवा अधर्म-रत ।
वास करिती क्वचित । त्यांसि पुनर्जन्म नाही जाणा ॥७४॥
सूत म्हणे ऋषीश्वरासी । येणे प्रकारे कलीसी ।
सांगे ब्रह्मा परियेसी । शिष्यदीपक आख्यान ॥७५॥
सिद्ध म्हणे नामकरणी । दृढ मन असावे याचि गुणी ।
तरीच तरेल भवार्णी । गुरुभक्ति असे येणेविधी ॥७६॥
श्लोक ॥ यत्र यत्र दृढा भक्तिर्यदा कस्य महात्मनः ।
तत्र तत्र महादेवः प्रकाशमुपगच्छति ॥७७॥
टीका । जरी भक्ति असे दृढेसी । त्रिकरणसह मानसी ।
तोचि लाधे ईश्वरासी । ईश्वर होय तया वश्य ॥७८॥
इति श्रीगुरुचरित्रपरमकथाकल्पतरौ श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारकसंवादे शिष्यदीपकाख्यानं नाम द्वितीयोऽध्यायः ॥२॥
श्रीदत्तात्रेयार्पितमस्तु ।
॥ ओवीसंख्या ॥२७९॥
॥श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु॥
श्रीगुरुचरित्र : पारायण-पद्धती
गुरुचरित्र : पारायणाच्या प्रारंभी करावयाचा संकल्प
गुरूचरित्र – अध्याय पहिला
गुरूचरित्र – अध्याय तिसरा
गुरूचरित्र – अध्याय चौथा
गुरूचरित्र – अध्याय पाचवा